75 ANOS DE HISTORIA
A principios do século XX, concretamente o 20 de Marzo de 1.909, reúnense na Cidade de Bos Aires un grupo de veciños das parroquias de Manduas, Lamela, Abades, Moalde, Chapa, etc que por circunstancias da vida, tiveron que emigrar á Arxentina. Nesta reunión tratouse un tema tan importante como a construcción dunha escola laica na localidade de Bandeira para impartir unha educación e unha cultura exemplar ós máis xóvenes desta Comarca, xa que nesa época non había suficientes escolas.
A empresa na que se embarcaron non foi nada doada, xa que tiveron que enfrontarse con varias adversidades en contra, ademáis de percorrer unha longa etapa ata chegar ó remate da obra.
Durante varios anos, a Sociedade adicouse a recaudar cartos para poder sufraga-los gastos da construcción do Edificio. Para esto contaron coa colaboración de moitos socios emigrados a esas terras, que contribuían coas súas cotas. Ademais organizaban festas e festivales nos que tamén recaudaban fondos para este fin. Asimesmo contaban coa publicación das revistas “Fomento de la Instrucción gallega” e máis tarde “Lux” nas que se trataban diversos temas da actualidade Arxentina e Galega.
O trece do Novembro do ano 1.927, reúnense dunha banda Dn José Valenzuela Ulloa (médico municipal de Silleda) como vendedor, e Dn. Andrés González Salgueiro como comprador, en nome da Sociedad Pro Escuelas en Bandeira, para adquiri-los terreos necesarios para a construcción do edificio. Máis tarde, o 3 de Setembro de 1.928 reúnense de novo os mesmos para mercar outra parcela de terreo pegada á anterior polo precio de 200 pesetas xa que a anterior facíase algo pequena. Esta parcela estaba situada no Monte do Ulleiro, que anteriormente se chamaba Dehesa Real e na actualidade coñecémola como rúa Vista Alegre.
O 23 de Outubro de 1.927, Dn. Luciano Folgar Monteagudo (Mestre de Siador e persoa moi estimada pola Sociedad Pro Escuelas en Bandeira) como representante da Sociedade, e Dn. José Freán Rey como constructor, reúnense na notaría do Sr. Fco. Javier Morilla Bango de Silleda, para firma-lo contrato da construcción do edificio. Neste documento constan tódolos detalles da edificación, así como os prazos para a execución da obra. O presuposto ascendía a 33.900 Pts.
O 29 de Xaneiro de 1.930 tra-lo remate do Edificio, reúnense de novo, os anteriormente mencionados na notaría de Dn. Luciano Teijeiro Fernández (notario de Carbia) para cerra-lo trato da obra. O constructor expón a relación de modificacións supletorias feitas no edificio, cuio importe ascende a 39.440 Pts. Dn. José Freán Rey (Constructor) manifesta ser certo o feito de haber recibido, polos conceptos expresados, de Dn. Luciano Folgar Monteagudo, a cantidade total. Nesta escritura tamén se fai constar que a titularidade do edificio pertence é da Sociedad Pro Escuelas en Bandeira.
Dn. Luciano Folgar informa de todos estes acontecementos á Sociedade en Bos Aires así como tódo-los detalles de mobiliario, libros, material escolar, etc. E estas noticias son recibidas con agrado polos membros da Sociedade.
Para o equipamento deste Edificio, na súa época, foron mercado-los mellores materiais e utensilios de traballo como si se tratara dunha "Pequena Universidade", xa que no seu interior albergaba:
· Unha importante Biblioteca con tomos publicados polas mellores editoriais tanto españolas como arxentinas.
· Un Gabinete de Física, dividido en varios apartados: Mecánica, Hidrostática, Pneumática, Calor, Son, Óptica, Electricidade.
· Gabinete de Química.
· Colección de 100 Minerais, Rocas Fósiles, Botánica, Aves, Réptiles, Batracios, Peixes, Moluscos, Insectos, Miriápodos e Arácnidos.
· Colección de láminas de agricultura.
· Utensilios e material para o traballo escolar.
· Mobiliario completo para profesores e alumnos.
Despois de te-lo Edificio construido, co material necesario, e preparado para o fin que foi construido, sólo faltaba a inauguración e a contratación dun mestre que se fixera cargo de imparti-las clases.
En Bos Aires, recíbese unha carta do Sr. Folgar, comunicando que a casa está totalmente rematada. En reunión mantida pola Sociedade o día 10 de Maio de 1.930, e tras un breve debate, escóllese como data de inauguración o 24 de Agosto dese mesmo ano. O edificio levaría o nome de “Escuela de Instrucción Primaria y de Comercio”. Noutra reunión de data 9 de Agosto, acórdase a cantidade que se poderá gastar na inauguración da escola, esta ascende a 400 Pts. e serían enviadas por xiro telegráfico. Tamén se propón que se envie un telegrama de adhesión ó acto de inauguración.
A comisión de Bandeira, elixe para mestre a Dn. Ramón Recamán Porta que iniciará as clases o día 1 de Setembro dese ano. Percibirá a cantidade de 3.000 Pts. ó ano, máis casa. Luciano Folgar Monteagudo encargarase da inspección escolar.
O día 1 de Setembro de 1.930, comezan as clases cunha matrícula de 10 alumnos, que pronto se irá incrementando e desbordará toda-las previsións. Gracias ás modernas instalacións e a exquisita dotación de material, a completísima Biblioteca, e o método educativo aplicado, todo esto motivou o interés de varias institucións educativas e foi obxecto de varias visitas de estudiantes de distintos lugares de Galicia (Santiago, Escuela Superior de Teo, Coruña, Vigo, Vilagarcía, Tui, etc) así como algúns intelectuais de diversos lugares e entre eles o Sr. Casares Quiroga, naqueles intres ministro do Governo que estivo acompañado por varios intelectuais de Madrid.
Durante o seu funcionamento como Escola Laica, os exemplares da súa Biblioteca foron consultados por gran cantidade de rapaces e maiores da nosa comarca, pero tamén acudiron a ela lectores de Vigo, Santiago, Añobre, etc.
Como dato curioso, aparece un libro moi solicitado polo público, sobre todo infantil, trátase de "El Pebete", que consistía nunha colección de varios volúmenes que no seu interior contiña historias para nenos, que ó mesmo tempo que divertían, servíanlles ós rapaces para aprender cousas novas. Nesta Escola non soio se atendía a actividade escolar dos rapaces de Bandeira, senón que cubría as parroquias limítrofes e ó mesmo tempo, tamén asistían regularmente os rapaces das escolas estatais das parroquias colindantes, gracias á gran dotación de material escolar que aquí existía.
Todo este complexo, que nos seus tempos foi un importante foco cultural, fíxose gracias ós esforzos dunhas persoas que, emigrados, viron as necesidades que aquí quedaban. A escola laica comezou a súa andaina no ano 1930 e máis tarde, no ano 1934 xa coa instauración da Segunda República e vendo que a educación estatal adquirira un compromiso co ensino público, a Comisión Directiva en Bos Aires, da por rematado o curso lectivo e ó mesmo tempo faino coa escola como institución educativa, pero coa condición de que si as escolas volvesen ó método anterior, de cando a monarquía, volveríanse a reabrir novamente as clases.
Neste mesmo ano pasa a ser Casa del Pueblo creando un lugar para fomenta-la cultura entre os máis xóvenes, para esto promovían reunións conferencias e a instalación dunha biblioteca máis amplia, ademáis impartíanse clases nocturnas para adultos nos meses de inverno. Toda esta ilusión compartida polos emigrantes en Bos Aires rematou no ano trinta e seis cando a sala de lectura foi asaltada, o material que contiña, destruido e o material didáctico rematou nunha queima da que soio se salvaron algúns libros que hoxe en día se conservan no Centro Cultural.
Dende esa data,1.936, e durante moitos anos, ata 1.978 sigueu funcionando como escola Nacional, para o cal fora incautada polo réxime da época. Nas súas aulas, impartiron clase diversos mestres como Dn. Pedro Zunzunegui Freire ou Dna. Rosa Alén.
Os últimos mestres que deron formación a alumnos neste edificio foron Dna. Josefa Seoane Casalderey, Dna. Benigna Solleiro e Dn. Jaime Quinteiro Sarandeses que tras cerrarse esta escola, pasou a ser director do Grupo Escolar que se construeu na localidade e foi inaugurado en Maio de 1977.
Coa chegada da democracia, estes edificios foron devoltos ós seus lexítimos propietarios, e así pasou de novo ós seus fundadores.
A finais dos anos setenta, concretamente en 1.978, o presidente da "Sociedad Pro-Escuelas en Bandeira", D. Emilio Rilo González, nunha visita cursada á nosa Comarca, cedeu este edificio ó Concello de Silleda para que nel se creara un Centro Cultural, e deste xeito, o pobo de Bandeira puidera ter un lugar en donde facer todo tipo de actividades culturais, reunións festivais, cursiños etc. Así, en mil novecentos oitenta e dous, e da man duns amigos da cultura, naceu a Asociación Cultural Vista Alegre, apoiada polo Concello de Silleda e os seus socios, que na actualidade é a coordinadora das actividades que se realizan neste Centro Cultural.
Dende a súa posta en funcionamento como Asociación, os Presidentes que levaron as riendas da Asociación Cultural Vista Alegre foron os seguintes:
JUAN J. SALGUEIRO MONTOUTO
5 de Xullo de 1982 ata 14 de Novembro de 1986
JOSEFA FERREIRO GARCÍA
14 de Novembro de 1986 ata 16 de Decembro de 1990
ROSA Mª GARCÍA FERNÁNDEZ
19 de Xaneiro de 1991 ata 20 de Decembro de 1992
CARMEN CARAMÉS MACEIRA
20 de Decembro de 1992 ata 30 de Xaneiro de 1999
ALBERTO MACEIRA BALBOA
5 de Febreiro de 1999 ata 1 de Febreiro de 2002
Mª SOLEDAD MEJUTO GONZÁLEZ
5 de Febreiro de 2002 ata 9 de Marzo de 2004
DOLORES SANGIAO CACHEIRO
23 de Marzo de 2004 - actualidade
Dende 1.978 fóronse producindo varias obras e reformas para a mellora do edificio, ata chegar ó ano 1.986, cando en Outubro se abre definitivamente ó pobo como Centro Cultural, cunha pequena Biblioteca, inaugurada uns meses antes por Dn. Mariano Rajoy Brey que naqueles intres era Presidente da Exma Deputación Provincial de Pontevedra, colaborando tamén coa donación de 500 exemplares. Contábase tamén cun pequeno bar, pero pouco a pouco fóronse ampliando os servicios para unha mellor atención ó público.
A biblioteca na actualidade alberga preto de 3.000 exemplares, ademais dunha colección de fotografías cos acontecementos e actividades que se realizaron no Centro e tamén no pobo. Videos que reflexan tamén actos relevantes da historia do pobo, revistas, xornáis, etc.
A día de hoxe, o Centro Cultural Vista Alegre é o dinamizador cultural do pobo, a través das actividades que aquí se realizan. Aquí naceron os Grupos folclóricos Xirandola e Fortín da Pomba, e a Banda de Música Recreativa e Cultural de Bandeira, que fundada no ano 82, comezou a ensair no Centro no ano 86. Tamén se creou unha pequena rondalla que tras unhos anos de vida, deixou de soar. Estas agrupacións hoxe en día portan con orgullo o nome da Bandeira por moitos pobos de Galicia, España e incluso polo extranxeiro. Ademais das asociacións musicais, este Centro veu xurdir outras agrupacións de diversa índole, como son: Sociedade Deportiva Bandeira, Asociación de Veciños Mencer, Amigos da Empanada, Os Ultreias, Banda Xuvenil, Carnavais, Vaquillas, Dame Lume e Santa Ferreña, todas estas asociacións teñen aquí a súa sede social e fan aquí as súas reunións e asembleas veciñais.
Gracias ó esforzo realizado durante estes anos, tanto polos Presidentes, como polos socios (484) consigueuse entre outras cousas, que este sexa Centro Colabroador da Consellería de Familia co cal se poden impartir cursiños homologados por dita Consellería. Dende a creación da Asociación, impartíronse infinidade de conferencias, proxeccións de cine, obras de tiatro,exposicións, actuacións para nenos, actuacións musicais, contacontos, charlas educativas e infinidade de cursiños (mecanografía, informática, tiatro, encaixe de bolillos, vainicas, bordado, punto de cruz, confección de traxes rexionais, ganchillo, restauración de móbeis, repuxado en estaño, escaparatismo, repuxado en coiro, manualidades, tallado en cristal, patchwork, ximnasia terapeutica, bailes de salón, aerobic, kárate, ballet, tai-chi, traballos con flor, pintura, gaita, guitarra, cursiños de galego, etc. etc.) Semanas Gastronómicas, por donde pasaron algúns dos mellores restauradores da cociña galega.
Son xa tradicionais as celebracións que se fan tódolos anos, como é a Semana Cultural, Antroido Infantil, Festa Infantil de Papá Nöel, festa de fin de ano, organizada pola S.D., Festa dos socios, excursións a distintos lugares de Galicia e España (Port Aventura, Terra Mítica, Madrid, Cantabria, etc) e tamén a varias localidades do país veciño, Portugal.
Nesta Asociación publicáronse dous libros:
- A escola da Bandeira (Xosé M. Malheiro Gutiérrez)
- Fomento de la instrucción gallega (Xosé M. Malheiro Gutiérrez)
E recentemente tamén colaborou na edición e presentación do disco de Manuel Dopazo.
Lográronse obxectivos tan importantes como a reforma do salón de actos, que precisamente este ano está na segunda fase de remodelación, a instalación da calefacción en todo o edificio, adquisición de ordenadores, mesas, sillas, mobiliario de oficina, cortinas para salón e demais ventanas, conexión a Internet, etc. Este ano, estase a facer unha obra moi importante, ademais da remodelación do salón de actos, estase a cambiar toda a carpintería exterior do Edificio, con portas e ventanas en aluminio. Ainda así, as ansias máis sobresaíntes de tódolos Presidentes que rexiron e rixen o destino da Asociación, é a ampliación das instalacións do Centro Cultural, xa que na actualidade as dependencias das que dispón non dan albergado tal cantidade de actividades, así como a falta de espacio para unha biblioteca que poida albergar máis cantidade de exemplares, un almacén donde gardar todo o material que se utiliza nas actividades. Outra aspiración é crear unha sala que se poida adicar a museo, xa que existen varias pezas que pola súa antigüidade deberían estar nun lugar adecuado dentro deste Centro.
Tamén temos que destaca-la realización varios cursiños de Iniciación e Perfeccionamento de Galego, donde preto de 200 alumnos conseguiron o título desta materia. E como remate, quero resaltar que por estas instalacións, pasan máis de 2.000 persoas nos meses comprendidos entre Outubro e Maio, que é cando mais actividades se xeneran.
Alfredo López Mosquera
75 ANOS DE HISTORIA EN FOTOS
Acta de constitución da Sociedad Pro- Planos do Edificio
Escuelas en Bandeira
Planos do Edificio 1º Proxecto do Edificio Escola
Colocación da 1ª Pedra Público asistente á colocación da 1ª Pedra
Público asistente á colocación da 1ª Pedra Edificio en construcción
Edificio en construcción Alumnos con Dn. Pedro Zunzunegui
Alumnos con Dna Benigna Solleiro Escola en 1977
Visita de Dn. Emilio Rilo Obras de Reforma 2005
Obras de reforma 2005 Obras de reforma 2005
Obras de reforma 2005 Obras de reforma 2005
Obras de reforma 2005 Obras de reforma 2005
Obras de reforma 2005 Obras de reforma 2005
Obras de reforma 2005 Obras de reforma 2005
Fachada actual Subida á 1ª Planta
Biblioteca Biblioteca
Caferería Cafetería
Sala de Xuntas Sala de Xuntas
Sala de Ensaios Oficina
Vitrina de Trofeos
